Krystyna Janda - biografia, życiorys, ciekawostki, cytaty

Krystyna Janda (ur. 18 grudnia 1952 w Starachowicach) jest polską aktorką teatralną i filmową, reżyserem, felietonistką, piosenkarką i pisarką.

Spis treści

Krótki życiorys Krystyny Jandy

Krystyna Janda przyszła na świat w Starachowicach 18 grudnia 1952. Nauki pobierała w liceum plastycznym. W roku 1975 ukończyła Państwową Wyższą Szkołę Teatralną. Debiut filmowy Krystyny Jandy miał miejsce jeszcze na studiach, ponieważ wówczas to zagrała w filmie „Czarne chmury”, w scenie z dziewczyną tańczącą na chłopskim weselu. Następnie zagrała w dramacie „Trzy siostry”, czyli Masze Kułagine – sztuka została wystawiona w Teatrze Telewizji, w reżyserii Aleksandra Bardiniego. Zaangażował ją następnie Brunon Jasieński do sztuki pt. „Bal manekinów”. Na deskach warszawskiego Teatru Małego zagrała z kolei rolę w „Portrecie Doriana Grey’a”. Kierunek jej kariery natomiast określiła rola odegrana w słynnym filmie Wajdy „Człowiek z marmuru”. Tymczasem miłośnicy festiwalu opolskiego i muzyki tam prezentowanej mieli możliwość podziwiania Krystyny Jandy wykonującej utwór do słów samego Marka Grechuty, a utwór zatytułowany „Guma do życia”. W latach 1976 – 1987 była Janda związana z utworami wystawianymi w Teatrze Ateneum. Natomiast miejsce szczególne dla aktorki rezerwował reżyser Andrzej Wajda – miały miejsce filmy takie jak choćby „Dyrygent”, „Bez znieczulenia”, wreszcie zagrała w „Człowieku z żelaza”, jak i w „Przesłuchaniu” w reżyserii Ryszarda Bugajskiego z roku 1982. „Złotą Palmę” w Cannes Krystyna Janda otrzymała za rolę w filmie „Przesłuchanie”. Zagrała też w filmie Radosława Piwowarskiego z roku 1985, zatytułowanym „Kochankowie mojej mamy”. Rola w filmie „Zwolnieni z życia” była dla Jandy wyjątkowa, ponieważ poskutkowała wręczeniem jej„Srebrnej Muszli” w San Sebastian. Otrzymała też nagrodę festiwalu organizowanego w Montrealu. Intensywna praca w filmie i teatrze przypadła u Jandy zwłaszcza na lata osiemdziesiąte. Zagrała do tej pory w teatralnych sześćdziesięciu rolach, wśród nich były sztuki antyczne oraz współczesne, w tym wybitne monodramy. Może dziś odnotować 50 ról filmowych i fabularnych. Próbowała się także literacko, bowiem ma na swym koncie 5 książek, poza tym nagrała sześć płyt, jest również dobrą felietonistką i reżyserem – tym ostatnim została debiutując filmem fabularnym „Pestka”. Jeśli trzeba, Krystyna Janda potrafi odegrać rolę wymagające śpiewu. Należy dziś za pewne do ścisłej czołówki krajowych aktorów. Powołała do życia Teatr „Polonia”. Jest fundatorką i Prezesem Zarządu Fundacji Krystyny Jandy na rzecz Kultury.

Biografia rozszerzona Krystyny Jandy

Od Teatru Telewizji po „Złotą Palmę”

Krystyna Janda uczyła się w liceum plastycznym. Państwową Wyższą Szkołę Teatralną ukończyła w roku 1975. Debiutowała już na studiach, rolą dziewczyny tańczącej na chłopskim weselu w filmie „Czarne chmury”. Zagrała też Masze Kułagine w dramacie Antona Czechowa „Trzy siostry”, który wystawił Aleksandr Bardini w Teatrze Telewizji. Później zagrała w „Balu manekinów” Brunona Jasieńskiego. Rok 1976 przyniósł jej rolę w sztuce pt. „Portret Doriana Grey’a” na deskach Teatru Małego w Warszawie, ale to rola w filmie „Człowiek z marmuru” określiła kierunek jej kariery. Wystąpiła wówczas również w Opolu z piosenką „Guma do żucia”, do słów Marka Grechuty. Natomiast aktorski związek z Teartem Ateneum przyniosły lata 1976 – 1987. Zagrała w tym czasie również w filmach Andrzeja Wajdy, takich jak „Dyrygent”, „Bez znieczulenia”, „Człowiek z żelaza”, jak i w takich jak „Przesłuchanie” (Ryszarda Bugajskiego, 1982) i „Kochankowie mojej mamy” (Radosława Piwowarskiego, 1985). Przy czym za rolę w „Przesłuchaniu” otrzymała „Złotą Palmę” w Cannes. Rola w filmie „Zwolnieni z życia” dała jej „Srebrną Muszlę” w San Sebastian. Otrzymała też nagrodę na festiwalu w Montrealu.

Wybitny dorobek

Lata osiemdziesiąte oznaczały dla Krystyny Jandy intensywną pracę w filmie i teatrze. Do tej pory zagrała w teatrze 60 ról, począwszy od sztuk antycznych kończąc na współczesnych, w tym monodramy. 45 ról zagrała w ramach repertuaru klasycznego, ponadto 50 ról filmowych i fabularnych. Napisała 5 książek, nagrała 6 płyt, pisze felietony, reżyseruje (debiutowała filmem fabularnym „Pestka”), śpiewa i gra. Uważana jest za aktorkę jedną z najlepszych w kraju. Ankieta poprowadzona przez tygodnik „Polityka” w 1998 roku, dowiodła, że zasługuje na miano jednej z najwybitniejszych aktorek XX wieku. Ważny był dla niej chociażby rok 2000. Odbyła wówczas jedną z największych tras teatralnych w historii polskiego teatru, a to z okazji wystawiania wtedy spektaklu pt.„Sto twarzy Krystyny Jandy”. Było to spektakularne, ponieważ artystka w ciągu dwóch miesięcy zagrała 48 spektakli w 8 największych miastach Polski. Kolejny przełom miał miejsce w roku 2005, kiedy to powołała do życia Teatr „Polonia”, teatr jej własny, prywatny. Krystyna Janda to również fundatorka i Prezes Zarządu Fundacji Krystyny Jandy na rzecz Kultury.

Ciekawostki o Krystynie Jandzie

Za rolę Tonki Babić w spektaklu „Ucho, gardło, nóż” (w jej własnej reżyserii) została nagrodzona prestiżowym Feliksem Warszawskim.
Pisuje felietony m.in. do magazynu „Poradnik Domowy”.
Zasiada w Radzie Nadzorczej „Fundacji Okularnicy”.
We wrześniu 2015 roku na rynku pojawiły się kosmetyki sygnowane jej nazwiskiem.

Cytaty Krystyny Jandy

„(…) Bardini był bezpiecznym reżyserem. U niego nie można się było pomylić.”
„Dla mnie receptą jest niezmuszanie się do niczego. Ja robię to, na co mam ochotę. A na szczęście mam ochotę pracować.
Ja nie spotykam się z ludźmi, z którymi się nie chcę spotkać. Nie czytam książek, które mnie nudzą. Nie oglądam filmów… Od pewnego momentu uznałam, że nic nie muszę ani nie powinnam nawet.
Takie słowo «powinnam» też wykreśliłam.”
„Do tolerancji się dojrzewa.”
„W ciągu minuty tyle może się wydarzyć. To lub tamto. Trochę tego i trochę tamtego. Lub całe tamto i nic tego. Ponieważ ty decydujesz, co jest ważne, to czy tamto.”
„Ponieważ Bóg nie może być z każdym, wymyślił matkę.”