Jan Kochanowski - Znani.net

Jan Kochanowski był twórcą renesansu, człowiekiem wykształconym i niezwykle płodnym. To właśnie spod jego pióra wyszła „Odprawa posłów Greckich”, ale i wiele innych dzieł, które oznaczają czasy chociażby panowania Stanisława Augusta.

Spis treści

Krótki życiorys Jana Kochanowskiego

Jan Kochanowski przyszedł na świat w miejscowości Sycyno pod Radomiem, w roku 1530. Pochodził z rodziny szlacheckiej, wielodzietnej. Studiował na Akademii Krakowskiej. Później podróżował do Królewca i do Padwy, gdzie odbył swe przemyślenia oraz spotkania z wybitnymi tego okresu. Poświęcał się studiom nad literaturą starożytności oraz językoznawstwu. Od 1559 roku datuje się piętnastoletni okres dworski Kochanowskiego. Został sekretarzem w kancelarii królewskiej. Kochanowski koncentrował się m.in. na polityce, zwłaszcza sprawie tolerancji i wyznań, czy w końcu na kwestiach dotyczących naprawy Rzeczypospolitej. W 1561 Kochanowski napisał słynny później utwór „O śmierci Jana Twardowskiego, Kasztelana Tarnowskiego, do syna jego, Jana Krisztofa”, był to też czas powstania utworu pt. „Zuzanna”. Kochanowski dał się poznać jako wielki renesansu. Był to też czas, kiedy Kochanowki towarzyszył ściśle decyzjom Zygmunta Augusta, będąc przy królu w czasie jego wypraw. Później jednak bywał już coraz częściej w sławetnym Czarnolesie, gdzie osiadł po śmierci króla. Powstała tam wkrótce „Pieśń albo dziękczynienie Panu Bogu”, następnie takie utwory jak „Zgoda” i „Szachy”. W roku 1575 ożenił się jako spokojny ziemianina. Napisał „Odprawę posłów Greckich”. Jego słynne „Treny” powstały po śmieci córki. By tchnąć nieco optymizmu, napisał też „Fraszki”. Odszedł w Lublinie 22 sierpnia 1584.

Biografia rozszerzona Jana Kochanowskiego

Jan Kochanowski przyszedł na świat w roku 1530, w miejscowości Sycyno pod Radomiem. Jego rodzina była rodziną szlachecką, średnio zamożną. Miał pięć sióstr i sześciu braci. Matka poety, mianowicie o imieniu Anna, z domu Białaczowska herbu Odrowąż – była według źródeł tamtego czasu indywidualnością całkiem interesującą, w związku z czym Łukasz Górnicki w swoim „Dworzaninie” porusza jej temat. Ojciec Jana, Piotr Kochanowski herbu Korwin, piastował funkcję sędziego sandomierskiego, jak również rozsądnie kierował rodzinnymi dobrami, posiadając umiejętności zdolne pomnażać majątek. Warto jednakowoż tu odnotować, że nie tylko Jan był w rodzinie osobą dość utalentowaną, zachowały się bowiem źródła mówiące o tym, że zdolności pisarskie poetyckie oraz kompozytorskie mieli również jego bracia.

Jan Kochanowski już w wieku czternastu lat, czyli w roku 1544, znalazł się na liście studentów Akademii w Krakowie. Nie wiemy jednak dokładnie, jak długo tam studiował. Wiadomo tymczasem, że w roku 1547 zmarł jego ojciec, ale wysoce prawdopodobne jest, że to zdarzenie nie wpłynęło na jego sytuację na tyle, by musiał przerwać edukacje. W źródłach natomiast odnajdujemy wyraźnie, że w roku 1551 twórca rozpoczął długoletnią podróż europejską. Otworzył ją pobyt w Królewcu, mający miejsce na przełomie 1551 i 1552 roku. Na lata 1552-55 przypadł jego pierwszy pobyt w Padwie. Wiadomo również, że do Królewca jeszcze wrócił wtedy, a było to pewnie między 1555 a 1556, a podyktowane chęcią studiowania na tamtejszym uniwersytecie. Uzyskał tam następnie stypendium od Księcia Albrechta, przeznaczony na wyjazd do Włoch, dzięki czemu mógł już w 1556 odwiedzić Padwę ponownie. Tam odnalazła go bardzo przykra sytuacja, pobyt bowiem przerwała wiadomość o śmierci matki. Poeta następnie wrócił do Polski w roku 1557, by znów kontynuować pobyt w Padwie, a stamtąd drogą morską udał się do Francji. To jednak właśnie pobyt w Padwie był dla niego szczególnie istotny, mający wpływ na jego rozwój. Dla Jana Kochanowskiego lata te obfitowały w postrzeżenia i konkluzje życiowe, przeżył, jak podają źródła, swe pierwsze umysłowe wzloty rozwijając się intelektualnie. Ważną kwestią zostaje dla niego choćby język narodowy w literaturze, a także myśl grecka, ponadto znajomości z takimi na przykład jak filolog uczony Andrzej Patrycy Nitecki, z którym mógł przedyskutować między innymi pisma Cycerona. Poznał też Andrzeja Dudycza, późniejszego biskupa, czy też Stanisława Fogelwedera. Trzeba tu również zaznaczyć, że Kochanowski był zafascynowany renesansem, który czerpał wiele z dorobku najwybitniejszych starożytności. Gatunki starożytności, style, tematy, sposoby obrazowania i komponowania wypowiedzi – to wszystko pociągało go niezmiernie, szczególnie w kontekście jemu współczesnych wybitnych Francuzów, którzy pragnęli na wiele różnych sposobów oddać ducha epok starożytnych. Na wzór dawnych epitafiów greckich, napisał wtedy łacińskie epitafium ułożone ku czci rodziców, które znajduje się w Kaplicy Kochanowskich w kościele parafialnym w Zwoleniu.

Rok 1559 przyniósł poecie ostateczny powrót do Polski. Otworzył się w ten sposób okres piętnastoletni swego życia, nazywany przez biografów dworskim. Poprzedził go bezpośrednio fakt odziedziczenia przez Kochanowskiego części majątku po rodzicach. Dzięki biskupowi Myszkowskiemu dostał się do kancelarii królewskiej, gdzie został sekretarzem. Było to według ścisłych szacunków nie dalej jak w roku 1564. Był to jednocześnie okres rozkwitu jego twórczości, a to w związku z klimatem dworskim, który podziałał na niego bardzo stymulująco. Sama ideowo – kulturalna atmosfera dworu, gdzie zapanował renesans, wpłynęła na świetny kontakt Kochanowskiego z innymi literatami i dworzanami, wybitnymi humanistami, których skupiał Kraków. Kochanowski koncentrował się na kwestiach również palących i bardzo bieżących, także na polityce, sprawie tolerancji i wyznań, czy w końcu tak zwanej naprawie Rzeczypospolitej. Powstał „Ioannis Cochanovii Elegiarum libri duo”, jako odpis wczesnej redakcji łacińskich Elegii, znacznie jednak różniąc się od wersji drukowanej. Natomiast w 1561 Kochanowski napisał słynny później utwór „O śmierci Jana Twardowskiego, Kasztelana Tarnowskiego, do syna jego, Jana Krisztofa”, a także utwór „Zuzanna”.

Niezwykle istotny był fakt, który świadczy o znaczeniu poety na dworze, mianowicie, że Kochanowski był przy Zygmuncie Auguście w trakcie prowadzonej przez niego wyprawy na Litwę oraz później w Lublinie, w czasie odbywającego się sejmu unijnego. Zaczął coraz częściej bywać w słynnym dzięki niemu Czarnolesie, gdzie wkrótce po śmierci króla osiadł. Powstała „Pieśń albo dziękczynienie Panu Bogu”, następnie „Szachy” i „Zgoda”. W roku 1575 ożenił się z Dorotą Podlodowską, pędząc spokojny żywot ziemianina, wówczas to poświęcony pracy literackiej coraz rzadziej bywał w ww. kręgach. Powstała „Odprawa posłów Greckich”. Wraz z żoną doczekał się dwóch córek – Urszuli i Hanny, niestety wcześnie zmarłych. Miał również córki: Ewe, Poliksene, Halszke i Krystyne. Powstały jego słynne „Treny”, choć w przebłyskach optymizmu również „Fraszki”. Jako ostatni, urodził się jedyny syn poety – pogrobowiec, 22 sierpnia 1584 roku bowiem, w Lublinie, Jan Kochanowski zmarł. Po śmierci ukazał się jego „Proporzec albo hołd pruski”.

Ciekawostki o Janie Kochanowskim

„Odprawa posłów greckich” była pierwszą pozycją książkową wydrukowaną w Warszawie.
Po śmierci córki Urszulki Kochanowski popadł w stany depresyjne, które najlepiej widać w jego „Trenach”.
Był najwybitniejszym twórcą polskiego renesansu. Dopiero twórcy romantyzmu mogli porównywać się z Kochanowskim skalą zainteresowania i klasą swych dzieł.
Książę pruski Albrecht prawdopodobnie zasilał Kochanowskiego funduszami przeznaczanymi następnie na koszty edukacyjne.
Francesco Robortello i Bernardino Tomitano byli wybitnymi doby renesansu. Pod ich to kierunkiem kształcił się właśnie Kochanowski.

Cytaty Jana Kochanowskiego

„A mnie ubóstwo dlatego wydaje się godnym pochwały, że nie grozi mu złodziej ani okrutny wróg.”

„Nigdy nie brak w miłości obawy.”

„Gdzie się myśli nie zgodzą, tam przyjaźń dziurawa.”

„Kto naprzód począł miłość dziecięciem malować,
Może mu się zaprawdę każdy podziwować;
Ten widział, że to ludzie bez rozumu prawie,
A wielkie dobra tracą przy tej głupiej sprawie.”

„Nie rzekł jako żyw żaden więtszej prawdy z wieka,
Jako kto nazwał Bożem igrzyskiem człowieka.”

„Biedna starości! wszyscy cię żądamy,
A kiedy przyjdziesz, to zaś narzekamy.”