Mikołaj Rej

Mikołaj Rej przyszedł na świat w Żurawnie 4 lutego 1505 roku. Zmarł w Rejowcu 8 września 1569 roku.Jako polski poeta i prozaik doby renesansu, teolog ewangelicki, był też tłumaczem i publicystą. Jako wybitny humanista został nazwany „ojcem literatury polskiej”.

Krótki życiorys Mikołaja Reja

Mikołaj Rej przyszedł na świat w Żurawnie w 1505 roku. Uczył się, lecz nie zdobył wyższego wykształcenia formalnie. Jednak, jako że należał do osób w tym względzie ambitnych, zdobywał wiedzę we własnym zakresie i był w tym nadzwyczaj dobry. Rej w sposób osobliwy emancypował swą osobę, poniekąd wyzwalał się z mroków niewiedzy. Był człowiekiem o niezwykłym zmyśle intelektualnym. Zdążył prędko pojąć, iż Kościół katolicki jako taki nie proponuje mu już owego pokarmu duchowego, jakiego pragnął. A w związku z faktem, iż przyszło mu żyć w czasach reformacji, Rej przeszedł wpierw na luteranizm, by następnie konwertować się na kalwinizm. W swych utworach poruszył również ten temat, krytykując na przykład kler katolicki żyjący niekiedy w sprzeczności z głoszonymi przezeń dogmatami. Tymczasem życie samego Reja odzwierciedlało raczej charakter „poczciwy”, a to ponieważ ustatkował się wchodząc w związek małżeński oraz poświęcając się życiu gospodarskiemu w swej posiadłości. Warto wspomnieć, że Rej był posłem, zatem przebywał bardzo blisko zjawisk decydujących o kształcie rzeczywistości politycznej kraju. Był, można śmiało rzec, polskim poetą i prozaikiem doby renesansu, a nawet teologiem ewangelickim, później publicystą oraz tłumaczem. Zwany „ojcem literatury polskiej” nieprzypadkowo, bowiem przede wszystkim był wybitnym humanistą. Zawdzięczamy mu słynne zdanie „…Polacy nie gęsi, iż swój język mają!”. Tym nie mniej w jego twórczości nie brakuje humoru i groteski. Potrafił jednak zadbać o pewien takt swych dzieł, co uwidacznia się w jego utworze pt. „Krótka rozprawa między trzema osobami: Panem, Wójtem a Plebanem”. Jest to wspaniałe studium światopoglądowe autora, który był z jednej strony wielkim zwolennikiem demokracji szlacheckiej, a z drugiej przeciwnikiem anarchizmu wywoływanego na przykład przez „liberum veto”. Na uwagę zasługuje zbiór wierszy „Zwierzyniec” oraz zbiór kazań „Postylla”. Rej był również dramatopisarzem, co widać w utworze „Żywot Józefa”. Na szczególną uwagę zasługuje jego fragment pt. „Żywot człowieka poczciwego”. Zmarł w 1569 roku.

Biografia rozszerzona Mikołaja Reja

Twórczość

Mikołaj Rej nie przez przypadek nazywany jest „ojcem piśmiennictwa polskiego”. Był na dobrą sprawę pierwszym polskim poetą w historii literatury piszącym po polsku. Napisał słynne zdanie „…Polacy nie gęsi, iż swój język mają!”. Sam posługiwał się językiem polskim bogatym, przesyconym przysłowiami. To odróżniało go, na przykład od Jana Kochanowskiego, który stawiał niekiedy na łacinę. Rej porusza bieżące sprawy kraju, jednocześnie potrzebę naprawiania tego co wadliwe. W sposób przystępny uwypukla współczesny mu stan rzeczy. Jest postacią renesansową, więc dąży w twórczości do harmonii. Krytyka idzie w parze z humorem i groteską, co znacząco poprawia odbiór. Refleksje Reja są z jednej strony pouczające i moralizatorskie, z drugiej jest w nich rezerwa i miejsce na własne konkluzje czytelników.

Biografia ”człowieka poczciwego”

Przyszedł na świat w Żurawnie. Uczył się w Skalmierzu i Krakowie. Mimo, że nie zdobył wyższego wykształcenia, był w tym zakresie samodzielny. Studiował na własną rękę piśmiennictwo, zdobywając obszerny zakres wiedzy. Był to czas reformacji i Rej zdecydował się przejść na luteranizm, następnie kalwinizm, poddając kler katolicki i katolicyzm krytyce.
Ustatkował się wchodząc w związek małżeński. Osiadł w majątku rodzinnym. Był wtedy posłem. Według źródeł był dobrym, odpowiedzialnym gospodarzem i w taki sam sposób podchodził do pisania. Wydając za życia swe utwory obudził w odbiorcach ciekawość, a z czasem ogromne zainteresowanie.

Polityka

Przekonania polityczne Reja sympatyzowały ze szlachecką demokracją i mieszczącą się w tym programie egzekucją dóbr, jednocześnie z antypatią do kleru. Wystarczy zajrzeć do utworu Reja pt. „Krótka rozprawa między trzema osobami: Panem, Wójtem a Plebanem”, aby dowiedzieć się na temat jego poglądów społeczno – politycznych. Motywem wiodącym są w utworze trzy stany reprezentowane przez trzy postacie wymienione w tytule. Wyróżnił zatem jak widać kategorie społeczne: szlachtę, chłopów i duchowieństwo. Konwersacja postaci przybliża bieżące problemy polityczne. Autor pokusił się o krytykę rzeczową, dotyczącą przedkładania nad interes społeczny własnych interesów każdego ze stanów. Zadziwia przy tym dobry kolokwializm Reja, bliski poziomowi intelektualnemu ówczesnych odbiorców dzieła. Trzeba podkreślić, że w utworze występują przysłowia w zawrotnej liczbie aż siedemdziesięciu mądrości i porzekadeł.

Filozofia życia

Swoją działalność pisarską Mikołaj Rej ukoronował utworem „Zwierciadło”. Na szczególną uwagę zasługuje jego fragment pt. „Żywot człowieka poczciwego”. Zawarł w nim wymowę parenetyczną, mianowicie przedstawił wzorcowy model postaw i postępowania. Odpowiada tam na pytanie, kim właściwie jest człowiek dobry, oraz czym jest prawdziwa cnota. Zaznaczają się kwestie ostateczne, także pytania o śmierć i właściwy stosunek do praw uniwersalnych. Bohaterem jest tak zwany ”everyman”, czyli ”człowiek każdy”, któremu przyświeca dążenie do ideału życia w czterech porach, jakie odzwierciedla natura w swoim podziale na pory roku. Rozpięte w ten sposób życie, między narodzinami a śmiercią, ukazuje w kontekście potrzeby akceptowania przemijalności wszystkiego. Słowo ”poczciwie” to w utworze zarówno zgoda, jak i godność człowieka poddanego prawom natury. Rej był również dramatopisarzem, co widać w utworze „Żywot Józefa”. Na uwagę zasługuje zbiór wierszy „Zwierzyniec” oraz zbiór kazań „Postylla”.

Ciekawostki o Mikołaju Reju

• Upowszechniał pogląd mówiący o tym, że obowiązki obywatelskie takie jak udział w wyborach są priorytetem dobrego człowieka.
• Nazywany był przez jego krytyków „szatanem rozwiązanym”, „smokiem z Okszy”, „Sardanapalem Nagłowskim”.
• Miejsce śmierci Mikołaja Reja dotychczas pozostaje nieznane.

Cytaty Mikołaja Reja

• „Lepsza cnota w błocie, niż niecnota w złocie”
• „Małe złodziejaszki wieszacie, wielkim – nisko się kłaniacie.”
• „Młodość jak siano więdnie.”
• „Winowajca skrzywdził Boga i człowieka [księdza].
  stwórca sam pomści się za wyrządzoną mu zniewagę,
  a ten drugi zaś zostanie wynagrodzony,
  jeśli za stłuczone szkło otrzyma grosz,
  za zniszczoną hostię szeląg – aby mógł sobie ją kupić
  a do tego jeszcze odrobinę mąki”.

Książka Mikołaja Reja

„Wybór pism” Mikołaja Reja pozwala zapoznać się z filozofią życia wiekopomnego pisarza.