Czesław Niemen

Czesław Niemen, a właściwie Czesław Juliusz Wydrzycki, przyszedł na świat 16 lutego 1939 w miejscowości Stare Wasiliszki, koło Nowogródka. Zmarł natomiast w Warszawie 17 stycznia 2004 roku. Był polskim piosenkarzem, kompozytorem, multiinstrumentalistą i autorem tekstów piosenek.

Krótki życiorys Czesława Niemena

Czesław Niemen – a tak naprawdę człowiek nazwiskiem Czesław Juliusz Wydrzycki. Urodził się w 1939 r. w miejscowości Stare Wasliszki. Był uznanym w polsce i świecie piosenkarzem, autorem tekstów, oraz kompozytorem. Jego ojciec Antoni Wydrzycki zajmował się zawodowo strojeniem fortepianów, matka natomiast, Anna z domu Markiewicz, zajmowała się utrzymaniem domu. Czesław podejmował kształcenie w Gdańsku, gdzie uczęszczał do klasy w muzycznym liceum ogólnokształcącym. W roku 1962 mógł wyjechać wraz z zespołem Niebiesko-Czarni w tournee koncertowe. W roku 1963 Niemen zdobył popularność piosenką zatytułowaną „Wiem że nie wrócisz” i „Czy mnie jeszcze pamiętasz”. Koncertował później również w Polsce i za granicą. Do jego najbardziej znanych utworów należą takie jak: „Pod papugami”, „Dziwny jest ten świat”, „Czy wiesz?”. W latach 90. zajmował się również aktywnością malarską. Zmarł w styczniu 2004 Warszawie. Pochowany został na Powązkach w Warszawie.

Biografia rozszerzona Czesława Niemena

Obdarzony był głosem, dzięki któremu dysponował szerokimi możliwościami, zarówno jeśli idzie o dysponowanie skalami, jak i możliwościami intonacyjnymi i brzmieniowymi. Był i pozostaje jedną z największych indywidualności na polskiej scenie rockowej, wielokrotnie znajdował się w awangardzie docierających do kraju kolejnych rodzajów i stylów muzycznych, tworząc w tym równolegle swoją oryginalną i własną, muzykę całkowicie autonomiczną.

Czesław Niemen przyszedł na świat 16 lutego 1939 roku w Starych Wasiliszkach, czyli miejscowości położonej koło Nowogródka, na należącej wówczas do Polski ziemi grodzieńskiej, jako Czesław Juliusz Wydrzycki.

Został następnie Niemen przesiedlony do powojennej Polski w roku 1958, co odbyło się w ramach tak zwanej drugiej repatriacji. Rodzina Wydrzyckich zamieszkała wówczas w Gdańsku, gdzie Czesław mógł rozpocząć naukę w szkole średniej o profilu muzycznym. Równocześnie odbywał swe występy w gdańskim klubie studenckim Żak, śpiewając w języku hiszpańskim jak i po polsku piosenki typu latynoamerykańskiego, a to akompaniując sobie na gitarze. Dwie ze zbioru tych piosenek zostały umieszczone później na pierwszej płycie Niemena.

W początkach swej kariery, po odniesieniu już pierwszych swych sukcesów w konkursach dla wykonawców – amatorów, zaczął Niemen w nagrodę występować z zespołem o nazwie Niebiesko-Czarni. W 1963 roku wystąpił na przykład na pierwszym festiwalu opolskim z piosenką zatytułowaną „Wiem że nie wrócisz”. Pomimo że nie dostał wtedy żadnej nagrody, stał się dzięki temu właśnie utworowi oraz piosence pt. „Czy mnie jeszcze pamiętasz?” bardzo popularny, co było w roku 1964. Występował później na koncertach mających miejsce zarówno w Polsce, jak i we Francji. Zaczął też to wówczas posługiwać się swym pseudonimem artystycznym Niemen. Z czasem mógł Czesław uczynić z tego pseudonimu swoje oficjalne nazwisko urzędowe.

Debiutował tymczasem Niemen na początku lat sześćdziesiątych jako piosenkarz stricte big beat’owy – m.in. jako wokalista grupy Niebiesko-Czarni, śpiewając tamże rock and rollowe i rockowe piosenki w stylu chociażby jak The Beatles. Do największych przebojów jego pierwszego okresu należały takie jak choćby dynamiczny utwór „Czy wiesz?” i sentymentalna oraz piękna ballada „Pod papugami”. Wkrótce jednak Niemen przyjął kierunek zmierzający w stronę ambitniejszej muzyki, którą adresował np. do bardziej wymagającej młodzieży, w tym tej akademickiej. Piosenka zatytułowana „Dziwny jest ten świat” – najbardziej pewnie znany z polskich protest-songów – została hymnem młodzieży z końca lat sześćdziesiątych. W swej twórczości Niemen z powodzeniem włączał się w kolejne dominujące na świecie prądy w muzyce rockowej, tworząc swe własne, jak i indywidualne oraz charakterystyczne odmiany muzyki – od rocka psychodelicznego, przez rocka progresywnego o charakterze symfonicznym (album Niemen Enigmatic (1969) z monumentalnym „Bema pamięci żałobny rapsod” do tekstu Norwida), aż po rodzaj awangardowego jazz-rocka (albumy jak te pt. „Niemen Vol. 1”, „Niemen Vol. 2”, „Strange is this World” czy też „Ode to Venus” nagrane na przestrzeni lat 1972-1973 z zespołem SBB oraz tworzonej już samodzielnie od połowy lat 70-tych (Katharsis) muzyki o charakterze elektronicznym).

Czesław Niemen początkowo grał na organach Hammonda, z wolna jednak pomyślnie rozbudowywał swoje klawiszowe instrumentarium, dodając najpierw przykładowo mellotron, a potem jako pierwszy polski muzyk uruchomił w swoim spektrum syntezator Mooga. Nowoczesne i drogie wówczas jak na czasy wyposażenie, pozwoliło mu nagrać w 1975 całkowicie elektroniczny album pod tytułem „Katharsis”, stawiający go w jednym rzędzie z jakże wytrawnymi awangardowymi muzykami i grupami jak na przykład Tangerine Dream, Klaus Schulze i Vangelis.

Czesław Niemen mógł zatem zdobyć pewną popularność na tak zwanym Zachodzie, zwłaszcza w państwach anglosaskich (gdzie udało mu się nagrać kilka awangardowych albumów), lecz mimo swego bez wątpienia wielkiego potencjału artystycznego, nigdy Niemen nie zdołał się przedrzeć do tak zwanej pierwszej ligi rocka progresywnego. Pozostał tymczasem czynnym muzykiem także w późniejszych latach – osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX wieku – koncertując, także komponując i sporadycznie nagrywając, zajmując się później głównie pisaniem muzyki do filmów i na potrzeby teatralne. Jeszcze w latach 70. zajął się Niemen malarstwem, później również wraz z postępem w dziedzinie informatyki grafiką komputerową. Był zapiekłym wegetarianinem, spod jego pióra to też pochodzi wstęp do obszernej wegetariańskiej książki kucharskiej, czyli tej wydanej przez Bhaktivedanta Book Trust.

W roku 1964 Czesław Niemen wraz z grupą Niebiesko-Czarni wystąpił przed koncertem Marleny Dietrich w warszawskiej Sali Kongresowej. W pierwszej części koncertu Marlena Dietrich usłyszała piosenkę Niemena „Czy mnie jeszcze pamiętasz”, który następnie zdecydowała się nagrać na płytę z własnym tekstem (utwór „Mutter, hast du mir vergeben”). W 1999 roku Czesław Niemen został wybrany wykonawcą wszech czasów w rozpisanym plebiscycie „Polityki”.

Czesław Niemen odszedł 17 stycznia 2004 w szpitalu onkologicznym w Warszawie z powodu raka jelita grubego. Jego zwłoki, zgodnie z jego ostatnią wolą, spopielono. 30 stycznia urna z prochami artysty została złożona w katakumbach na warszawskich Starych Powązkach. Żegnało go ok. 2,5 – 3 tysięcy ludzi, w tym oficjalni ludzie reprezentujący władze. W momencie rozpoczęcia pogrzebu Niemena, a o godzinie 13:00, z inicjatywy popularnego radiowca Marka Niedźwieckiego, wiele stacji radiowych w Polsce wyemitowało „Dziwny jest ten świat”, oddając w ten sposób hołd zmarłemu.

Ciekawostki o Czesławie Niemenie

• Od 2004 imię Czesława Niemena nosi częstochowska Promenada jak i rondo w Bielsku-Białej, a także w Sopocie oraz gdański skwer w centrum tego miasta.
• Imię Czesława Niemena zostało nadane 26 maja 2006 roku Zespołowi Szkół Muzycznych we Włocławku, a 31 maja 2008 z kolei Publicznemu Gimnazjum nr 2 w Strzelcach Opolskich, gdzie odsłonięto także postawiony tam pomnik artysty. Pomnik Niemena odsłonięto też przed Uniwersytetem w Opolu.
• 2 czerwca 2009 roku imię Czesława Niemena przyjęło Gimnazjum nr 25 w Warszawie.
• 17 czerwca 2009 roku Narodowy Bank Polski wyemitował specjalną monetę powszechnego obiegu o nominale 2 zł ze stopu typu Nordic Gold. 19 czerwca 2009 z kolei wyemitowano dwie srebrne monety kolekcjonerskie o nominale 10 zł, które wybito przy pomocy stempla lustrzanego: okrągłą i kwadratową (klipa). Umieszczono to własnie na nich wizerunki Czesława Niemena i jego płyt.
• Piosenka „Sen o Warszawie” od 12 marca 2004 jest wykonywana przed każdym meczem Legii Warszawa na Stadionie Wojska Polskiego jako klubowy hymn kibiców.

Cytaty Czesława Niemena

„Przystrzyżone głowy „na agrest” kończyły swój modny żywot z nastaniem beatlemanii. I nawet zmiana fryzury była przez władze odbierana jako wybryk. Żeby nie narazić się na radykalny zakaz występów, jak to miało miejsce z zespołem Rhytm and Blues, musieliśmy stosować taktykę swoistego kamuflażu. O kompozycji, aranżacji i wykonaniu najchętniej bym zapomniał.”

„Ideolodzy do spraw kultury i socjalistycznego wychowania młodzieży mieli twardy orzech do zgryzienia. Linia podziału pokoleniowego była wyraźna. To, co dla młodych w mojej postawie było fascynujące, dla ich rodziców, a wśród tych ostatnich byli przecież i notable partyjni, symbolizowało wzorce zachodnie. Do dziś pamiętam dyrektywy nieomylnych wychowawców młodzieży, żeby nie lansować „niemenków”. Sprawa zaszła za daleko. Świat mógł być dziwny, ale nigdy w socjalizmie.”

„Wystarczy sfotografować kogoś z dołu, żeby delikwent wyszedł na pyszałka z powiększonym podbródkiem i zadartym nosem. A jeszcze odpowiednio zmontować wypowiedzi… Żadna to sztuka. Takie było zapotrzebowanie czynników i reżyser pochopnie, żeby nie powiedzieć nadgorliwie je wykonał.”

Prawa autorskie do zdjęcia

Zdjęcie pochodzi z portalu wikipedia.org. Autorem jest Гражина Рутовска, Archiwum Grażyny Rutowskiej, sygnatura: 40-9-144-9. Zdjęcie zostało wykorzystane na podstawie licencji CC BY-SA 4.0.