Czesław Miłosz (1911 – 2004) był polskim twórcą literackim, poetą, eseistą i prozaikiem. Był laureatem Literackiej Nagrody Nobla oraz nagrody „Nike”. Człowiekiem, który diagnozował rzeczywistość próbując dać odpowiedź na pytania dotyczące pojedynczej egzystencji.
Spis treści
Krótki życiorys Czesława Miłosza
Czesław Miłosz przyszedł na świat w Szetejniach 30 czerwca 1911 roku. Dorastał na wsi, u boku ojca natomiast odbywał podróże. Studiował polonistykę na uniwersytecie w Wilnie, później prawo. Rok 1933 oznaczał dla Czesława Miłosza jego artystyczny debiut zatytułowany „Poemat o czasie zastygłym”. Odnajdujemy tam klimat awangardowy i klasycystyczny, w tym światopogląd katastroficzny. Następnie ukazał się tom pt. „Trzy zimy”, w którym to autor umieścił bogatą symbolikę idącą w parze z pesymizmem co do zdolności siły transformującej w jednostce. Zaznacza się pogląd Miłosza dotyczący oczyszczania się świata poprzez kataklizm, co znalazło również wyraz w tomie poezji „Ocaleni” z roku 1945. Obecny tam katastrofizm miał być już na stałe składową jego poezji. Przełomowy okazał się dla twórcy rok 1951, kiedy to wyemigrował na Zachód. Otworzyło to dla niego nowe możliwości. Zdecydował się zatem wypowiedzieć głębiej o wolności jako takiej, na przykład w utworze pt. „Który skrzywdziłeś”, pochodzącym z roku 1953, a zawartym w tomie „Światło dzienne”. Zagadnienie udało mu się rozwinąć w esejach, którym dał tytuł „Zniewolony umysł”. W roku 1955 pojawiła się jego powieść pt. „Dolina Issy”. Miłosz wykonał sugestie pod adresem stalinizmu, który w tamtym dokładnie roku zakończył się, lecz autor wcale nie jest optymistą. Okazuje się, że w życiu Miłosza zagościła wraz z wolnością emigracyjną także samotność, którą zaczął brać pod uwagę właśnie w swej twórczości. Rok 1981 oznaczał dla niego jego niezwykły „Hymn o perle”, w trzy lata później pojawił się utwór „Nieobjęta ziemia”. Utwór natomiast „Dalsze okolice” trafił do druku i kolportażu w roku 1991. To, czym zaczął się wtedy odróżniać, sprowadzało się do nowego motywu, mianowicie epifanii, olśnienia czy też objawienia, które spada nieraz na jednostkę dając jej głębszy wgląd w zjawiska zdawało by się proste i jasne, wręcz prozaiczne. Czesław Miłosz zmarł 14 sierpnia 2004 roku w Krakowie. Odszedł jako doceniony noblista, zasłużony literat i człowiek kultury.
Biografia rozszerzona Czesława Miłosza
Nie tylko poezja
Twórczość Czesława Miłosza to wbrew pozorom nie tylko poezja, choć to ona stanowiła jego literacki grunt. Nie można przy tym zapominać jednak, iż Miłosz jest autorem doskonałej pracy eseistycznej, o czym można się przekonać w utworach takich jak „Kontynenty”, „Człowiek wśród skorpionów”, czy podczas lektury dzieła pt. „Ziemia Ulro” z roku 1994. Był też autorem powieści „Dolina Issy” oraz spróbował swych sił z dobrym skutkiem przekładając biblijne „Księgi Psalmów”. Wszedł na stałe do znakomitej czołówki twórców literatury XX wieku dzięki wszystkim swym utworom, tworzącym obraz autora wszechstronnego.
Twórczość ewoluująca
Debiut artystyczny Czesława Miłosza datowany jest na rok 1933. Ukazał się wówczas jego zbiór pt. „Poemat o czasie zastygłym”, gdzie daje się dostrzec pewna już dojrzałość oraz kierunek, w którym jego twórczość ewoluuje. Osadzony głęboko w awangardzie debiut Miłosza, nacechowany jest także elementami światopoglądu katastroficznego. Kolejnym dziełem, które ukazało się w ślad za „Poematem..”, był tom pt. „Trzy zimy”, gdzie odnaleźć można zalążek wszystkich późniejszych wątków, przy czym awangarda ustępuje tu miejsca wyraźnie tradycji romantycznej, pojawia się bowiem samotny profeta w środowisku klasycystycznym, dość bogatym w układy znaków – symboli wyjętych z dorobku kultury w celu podkreślania znaczeniowości i wymowy. Zaznacza się też pesymizm płynący w zwątpienie co do mocy sił transformujących, które mogą zwiastować odrodzenie. Czesław Miłosz poszedł wyraźnie w kierunku wizji świata oczyszczającego się poprzez katastrofę, co widać wyraźniej w wydanym w 1945 roku tomie poezji „Ocaleni”. Katastrofizm obecny w tej twórczości jest ocalający, ma więc miejsce nadzieja. Katastrofą jest rzecz jasna rzeczywistość tamtego okresu, mianowicie II wojna światowa. Tej klasycystycznej koncepcji Miłosz dochował wierności w ciągu całego swego życia, pełni ona funkcję prawdy, która ma za zadanie ocalać narody i ludzi.
Twórczość emigracyjna i szczyt dojrzałości
W roku 1951 biografia Miłosza w pewien sposób załamuje się w nowym kierunku, ponieważ twórca zdecydował się na emigrację. Daje to wówczas twórcy niepowtarzalną okazję, aby wypowiadać się na temat zniewalających jednostkę systemów szerzej. Obecny jest wtedy częściej motyw wolności, na przykład w utworze pt. „Który skrzywdziłeś” pochodzącym z tomu „Światło dzienne”, opublikowanym w roku 1953. Zagadnień wolności bynajmniej nie porzuca, a raczej rozwija i diagnozuje, czemu dał wyraz w swych dziewięciu esejach z 1953 roku zatytułowanych „Zniewolony umysł”. Zniewolenie i pogarda przedstawione zostają jako czynniki o tyle groźne, że całkiem zdolne pozbawiać człowieka jego prawdziwej duchowej natury. Sama kultura natomiast jest wzięta pod uwagę jako czynnik na wskroś etyczny, determinujący zachowania humanitarne. Tymczasem Czesław Miłosz przeżywał emigrację nie tylko pod względem dającej mu wolności, lecz również jako zbiór warunków potrafiących skazywać na wyobcowanie i samotność. Miłosz wówczas znacząco się rozwija. Korzystając w twórczości z coraz większej ilości form wzajemnie się przenikających, dodaje nawet aforyzm, ale i dziennik. W 1981 roku pojawił się „Hymn o perle”, w trzy lata później „Nieobjęta ziemia”. W roku 1991 zaś trafił do druku i kolportażu utwór „Dalsze okolice”. Można od tamtego momentu przeczytać na temat pojawiającego się motywu epifanii, swoistego objawienia oraz olśnienia, które pozwalają w określonych sytuacjach na głęboki wgląd w naturę rzeczy.
Ciekawostki o Czesławie Miłoszu
- Twórczość Miłosza była w Polsce obłożona cenzurą do roku 1980.
- Wyznawał zasadę „kultura ponad prawem”.
- Względy intelektualne decydowały w doborze jego partnerek życiowych. Lubił kobiety dojrzałe.
- – Czesław jadł szybko – wspominała bratowa Miłosza. – Kiedy coś mu smakowało, wydawał entuzjastyczne okrzyki.
- Czesław Miłosz miał również na koncie scenariusz filmowy jeszcze z okresu swego pobytu w Polsce, jednak interwencja cenzury na tyle zniekształciła wizję artysty, że Miłosz wycofał się z projektu.
- Za szczególny wkład w rozwój sztuki otrzymał w roku 1989 Medal Kongresu USA.
- Międzynarodową Nagrodę Literacką Neustadt zwaną „Małym Noblem” otrzymał w roku 1978.
- Literacką Nagrodę Nobla otrzymał w 1980 roku, w roku 1998 nagrodę „Nike”.
- Wykonał ogromna pracę przekładając biblijne „Księgi Psalmów”.
- Nie kończył szkół w znanym nam trybie edukacyjnym, z uwagi na to, iż w czasach jego młodości nie było jeszcze obowiązku szkolnego. Dorastał i kształcił się za to u boku ojca. Swą edukację zaczął od razu od gimnazjum.
Cytaty Czesława Miłosza
„Dziecko, które w nas mieszka, ufa, że istnieją gdzieś mędrcy znający prawdę.”
„Jest taka cierpienia granica, za którą się uśmiech pogodny zaczyna, i mija tak człowiek, i już zapomina, o co miał walczyć i po co.”
„Logicznie rzecz biorąc, brak powodu, żeby nie skazywać na śmierć za palenie tytoniu i na długoletnie zamknięcie za picie alkoholu. Są to narkotyki niebezpieczne, jednakże, choć tytoń miał w niektórych krajach swoich powieszonych męczenników, srogie edykty przeciwko niemu poszły w zapomnienie, natomiast picie po przegranej prohibicji w Ameryce stało się rytuałem dowodzącym, że ktoś jest normalnym, porządnym, lojalnym obywatelem.”
„Mężołóżcy zdają się w dwudziestym wieku kwitnąć tam, gdzie styl traci swoją rzeczowość i zabarwia się liryzmem subiektywnych wyznań, gdzie tonacja i koloryt cenione są więcej niż przedstawienie faktów i rzeczy.”
Książka biograficzna o Czesławie Miłoszu
„Miłosz. Biografia” jest książką Andrzeja Franaszka opisującą niebywałe życie Czesława Miłosza w sposób barwny i interesujący.